Karanlık Dünya (1952) - Metin Erksan

Sinema tarihimizin tiyatrocular dönemi olarak bilinen Ertuğrul (1922-1939) döneminde sinemasal moda Operet filmleri üzerineydi. Yoğun olarak mevcuttaki tiyatro oyunlarının sahneden sokağa çıkmadan beyaz perdeye aktarımı şeklinde ilerleyen bu ilk gelişim dönemini takip eden geçiş döneminde ise yeni bir trend doğuyordu: "tarihi filmler". 1950'li yıllara gelindiğinde çekilen pek çok tarihi film çeşitli yönetmenlerin elinden çıkıyor olsa da hiçbiri Muhsin Ertuğrul'un etkisinden tam olarak kurtulamamış, sinemaya yeni bir soluk getirememiştir.

Örneğin "Üçüncü Selim'in Gözdesi" (Vedat Ar), "Barbaros Hayrettin Paşa" (Baha Gelenbevi), "Cem Sultan" (Münir Hayri Egeli), "İstanbul'un Fethi" (Aydın Arakon) ve "Yavuz Sultan Selim Ağlıyor" (Sami Ayanoğlu) söz konusu dönemin belli başlı filmleri olarak öne çıkar. 1954'e kadar süren bu tür filmlerin değişmeyen oyuncuları da Cüneyt Gökçer, Sami Ayanoğlu ve Bülent Ufuk olmuştur.

Tarihsel film furyası alıp başını giderken 1952'de çeşitli açılardan üç yeni yönetmen dikkati çeker: Semih Evin (1920), Muharrem Gürses (1915) ve Metin Erksan (1929).

Köşe ve sinema yazıları yazarak sinemaya geçen Evin, hızlı çalışması, daha da öte aynı mekânlarda ve dekorlarda iç içe film çekmesi nedeniyle giderek tam bir piyasa rejisörü olacaktır. Nabza göre şerbet verme açısından Muharrem Gürses'in de Evin'den bir farkı yoktur. Ancak günün koşulları içinde halkın psikolojisini çok iyi bilen bir sinemacıdır. Bu iki yönetmen de tarihi filmler yerinde aile içi faciaları konu edinen melodram türünde örnekler ile halktan oldukça rağbet görmüşlerdir.

Bazı ortak özellikler taşıyan bu iki yönetmenden ayrılan ve Türk sinema tarihine tıpkı Lütfi Akad gibi yeni bir damga vuracak yönetmen ise Metin Erksan'dır. Onlardan çok daha gençtir. İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü çıkışlı bir yönetmen olan Metin Erksan, bu arada da "Kamera" takma adıyla sinema eleştirileri yazmaktadır.

Âşık Veysel'in hayatı üzerine kurduğu "Karanlık Dünya", Erksan'ın ilk film denemesi olmasına karşılık ilginçtir. Türk sinemasında "ilk gerçekçi köy filmi" olarak dikkati çeker. Erksan bu gerçekçi çizgiyi "Yılanların Öcü'yle (1962) ve 1964 Berlin Film Şenliği'nde "en iyi film" seçilen Altın Ayı ödüllü "Susuz Yaz’la sürdürecektir.

Metin Erksan'ın Karanlık Dünya filmi eksiksiz temiz bir kayıt şekilde ne yazık ki bulunamamaktadır. Bunun sebebi ise dönemin sansür kurulu tarafından oldukça kırpılmış ve kısaltılmış olmasıdır. Yukarıdaki film kaydı da sansür kesintilerinin çıkarılmış kısa versiyonudur. Ses kalitesi oldukça düşük olsa da ve filmin yarısına yakın kısmında ses kaybı yaşansa da sinema tarihimiz için önemli bir mihenk taşı olan bu filmi izlemenizi şiddetle tavsiye ederiz.

Filmin Önemli Detayları:
1. İlk gerçekçi köy filmi olması.
2. Metin Erksan'ın ilk filmi olması.
3. Ünlü halk ozanımız Aşık Veysel'in hayatını anlatan filmin senaryosunun önemli sanatçılarımızdan Bedri Rahmi Eyüboğlu tarafından yazılmış olması.
4. Atatürk'ün vefatından bahsedilen 1938 yılına ait bölümde yas ve cenaze görüntülerini içermesi ile o döneme tanıklık etmemize olanak sağlıyor olması.
5. Filmin son kısmında yer alan ve 1953 yılı şeklinde bahsedilen görüntülerde köylerdeki modern tarıma geçiş süreci ile modern eğitim ve sağlık sistemine kavuşma sürecine dair belgesel niteliğinde ve tadında bir bölüm yer alması.

Film Hakkında Kaynaklar:

YouTube - imdb - SinemaTürk - ekşisözlük